उपाशी बोका

माझ्या बहिणीचे लग्न झाल्यानंतर मी तिच्या विवाहाचे प्रमाणपत्र आणायला सरकारी ऑफिसात गेलो होतो. समोर ५० च्या आसपास वयाचे गृहस्थ होते. नेहमीच्या अनुभवावरून मी चहापाण्याची चौकशी केली. तर ते मला म्हणाले, “आम्ही लग्नाच्या वेळी आणि मयताच्या वेळी पैसे घेत नाही.” हे ऐकुन मी थक्कच झालो. पण तरी खात्री करण्यासाठी परत विचारले की अहो, फूल ना फुलाची पाकळी समजून काही पाहिजे तर सांगा, तर मला म्हणाले “नाही, काही नको. ते आमचं प्रिन्सिपल आहे.” 🙂 नंतर १५ मिनिटात त्यांनी माझे काम केले.

अजून १ थोडासा वेगळा अनुभव. बऱ्याच वर्षांपूर्वी मी फ्लॅट विकला, तेव्हा रजिस्ट्रारच्या ऑफिसात गेलो होतो. १ एजंट माझं काम करणार होता, म्हणून मी तिथे उभा होतो. तेव्हा १ गरीब बाई हमसून हमसून रडताना दिसली. ती म्हणत होती “काय ओ साएब, माझं काम कराना. आता १० वेळा आले इथे. दरवेळी म्हणता, हा कागुद आणा, मग तो कागुद आणा. मला बदलापूरवरून यावं लागतं. मी भाजी विकते, माझा खाडा होतो, रातच्याला खायला कसं मिळणार…” वगैरे वगैरे. तिच्या बरोबर १ लहान मुलगा होता, तो बिचारा भेदरून इकडेतिकडे बघत होता.

म्हणून मी त्या क्लार्कला म्हणालो, “अहो, जाऊ द्या ना, गरीब बाई आहे, करून टाका तिचं काम.” तर मला म्हणाला “अहो साहेब, तुम्हाला काय सांगू. तुम्ही म्हणता ते बरोबर आहे. मला दिसतंय, ती गरीब आहे. तिनं तर रेल्वेचं तिकिट पण काढलं नसणारं आहे, तेव्हडे पण पैसे नाहीत तिच्याकडे. पण मी काय करु? मी तिचं काम केलं तर साहेब बोलणार, ह्यानं काम केलं आणि मला पैसे दिले नाहीत, म्हणजे माझे पैसे खाल्ले. आता मी तिच्यासाठी स्वतःच्या खिशातून तर पैसे देऊ शकत नाही ना? तुम्ही सांगा, मी बरोबर की चूक?” मला काय बोलावे ते कळेना. मी १००० रुपये त्याला दिले आणि सांगितलं की तिचं काम करा. त्या क्लार्कने तिला बोलवून तिचं काम केलं, तर तिने अक्षरशः त्या क्लार्कचे पाय धरले. तिला काही माहित नाही, की त्याचे मत का बदलले, पण मुद्दा तो नाही.

आज इतक्या वर्षानंतर पण मला तो प्रसंग जसाच्या तसा आठवतो. त्या लहान मुलाचा केविलवाणा चेहरा दिसतो. मी बरोबर केलं की चूक, मला माहीत नाही. जे केलं ते स्वतःसाठी, स्वतःच्या समाधानासाठी केलं. पण एक विचार मात्र मनात नक्की येतो की आकाशचं जर फाटलंय, तर मी तरी ठिगळं कुठे कुठे लावणार?

1. In the end, nothing matters. You are born alone and you die alone. In pain, you suffer alone. Take care of your health.
2. You yourself are responsible for your own happiness. A fine wine with dinner is just as important as the dinner itself.
3. It is a lot easier to find happiness in small things in life, smell of a rose, window seat in a train, enjoying an ice cream on a sunny day, sending a thank you note, nice music.
4. Time is more valuable than money. Money can be earned again, but time spent is gone forever, so use your time wisely
5. Smiling and saying thank you more often helps. Slowing down also helps.

6. Keep learning and be curious. Always.
7. There can be more than one way to success. Success is how you define it.

8. Money can buy you happiness, but happiness cannot buy you money.
9. Never forget if someone insults you or someone does any favor for you.

10. No one ever said on their deathbed, “I wish I spent more time in the office”.

प्रस्तावना:
बरेच दिवस या विषयावर लेख लिहायचा विचार होता. पण आळसामुळे जमत न्हवते. शेवटी आज ठरवले की याबद्दल लिहूयाच. आपल्या सर्वांना सतत जाहिरातींचा भडिमार कळत-नकळत सहन करावा लागतो. कधी कधी त्याचा खूप त्रास पण होतो, पण शेवटी पर्याय काय म्हणून आपण गप्प बसतो आणि तो त्रास मुकाट्याने सहन करतो.

सुरुवातीला कंपन्या सर्वांसाठी एकच जाहिरात दाखवत असत. पुढे पुढे अशी वेळ आली की विविध कंपन्यांना आपला माल विकण्यासाठी, ग्राहकांबद्दल जास्तीत जास्त माहिती गोळा करायची आणि त्यानुसार आपल्या जाहिराती सतत बदलत ठेवायची सवय लागली. (dynamic advertising) जाहिरातींच्या सततच्या भडिमारामुळे मी कंटाळून गेलो, म्हणून मी याला काही पर्याय आहे का, याचा शोध घ्यायला सुरुवात केली. माझा विचार असा होता, की जर मी पैसे द्यायला तयार आहे तर मी पैसे देऊन असे प्रॉडक्ट विकत घेईन, ज्यामुळे त्या कंपनीला पैसे पण मिळतील आणि त्यामुळे मला अनावश्यक जाहिराती पण बघाव्या लागणार नाहीत. पण मी जसा-जसा यात गुंतत गेलो, तसे-तसे मला कळले की ग्राहकाला असा पर्याय खूप कमी आहे. पैसे घेऊन वर जास्त जाहिरात करण्यात आणि ग्राहकाची व्यक्तिगत माहिती गोळा करण्यातच कंपन्यांना जास्त रस आहे, कारण अशी व्यक्तिगत माहिती इतरांना विकून (वेळप्रसंगी लिलाव करून) जास्त फायदा मिळतो. त्यातून मी प्रायव्हसीबद्दल जागरूक झालो. शेवटी मला कळलं की या जाहिरातदारांना शह देण्यासाठी, मला स्वतःलाच एक प्रॉडक्ट समजले पाहिजे आणि एका जाहिरातदाराच्या दृष्टिकोनातूनच या सगळ्याकडे बघितले पाहिजे. म्हणून मी जाहिरात कशी करावी, याबद्दल अभ्यास सुरू केला आणि

त्यातूनच हा कॅट-अ‍ॅण्ड-माउस असा खेळ सुरू झाला. यातून मी जे शिकलो, ते म्हणजे हा लेख. तुमचा एखादा (लघु)उद्योग असेल तर याचा फायदा होईल. तसेच तुम्हाला जाहिराती आवडत नसतील तर तुम्ही त्याविरुद्ध लढा द्याल, प्रायव्हसीबद्दल तुम्ही जरा जागरूक व्हाल, अशी आशा.

सगळ्यात महत्त्वाचे. तुम्हाला तुमचा माल खपवायचा असेल तर माहिती पाहिजे की बाजारात उत्तम काय विकले जाते?

• Babies
• Fear
• Addiction
• Sex
• Peer pressure & persuasion from friends
• Sweet memories
• Celebrity Endorsements
• Health, Happiness, Spiritual enlightenment

Control all senses – taste, smell, touch, hearing, and sight

• Free food samples in grocery store
• Fragrance in the Air conditioner (scent pleasing to male/female)
• Smell of fresh bread or coffee
• Music in surrounding (Hard rock in fast food/Abercrombie Vs. soft romantic in Macy’s vs. piano in grocery store) Slow music makes us move slowly
• Water drip in grocery section
• Packaging – Perfume bottle shapes, Paper bags Vs Plastic bags (organic food)

Tricks used for marketing

• Location based marketing (smart phone)
• Loyalty cards, reward points (makes consumers feel special)
• Coupons (individually customized, unique, digital barcodes give a lot more info.)
• Buy one, get one free
• Charge different price to different customers – typical in airline industry
• Different pricing at different time of day/week, different weather – bad weather more price (Kohl’s electronic labeling)
• Size (small Vs big/value size)
• Different pricing at different location – Gas is more expensive near airport
• Quantity (25 cents for each Vs. 4 for a dollar)
• Hidden cameras in store to see pattern of movement, sensors on the cart/baskets
• Expensive items at eye level
• Milk in the corner
• Chocolates near the checkout counter (Impulsive buying)
• Clockwise Vs counterclockwise
• No easy exits (Grocery stores, IKEA)
• More complex paths, the slower we walk and more exposure to products. Now stores change location of items on monthly basis
• Big size for carts so that consumers will fill them
• Magazines work on advertisements, not subscriptions. Trader Joe’s tracks by credit card address & sends recipe books.
• Credit card purchases & returns being tracked (use cash) e.g. Walmart
• Cookies in browser, IP address, web history, other techniques, beacons – Amazon
• LinkedIn, Facebook steal data, using contacts from your address book
• You can’t buy on amazon without having an account, suggesting what others bought, reviews
• exchange data (airline will share with hotel, bank will share with its in-house or external insurance)
• Specific wording in unsolicited letters (credit rating company tells late payment info to
• mortgage broker who then sends a refinancing offer)
• Property deeds are public records (sell data to banks, furnishing stores etc)
• D.M.V. data is for sale
• Colleges selling info to banks, credit card companies (called Affinity programs)
• Voluntary information revealing – Restaurant asked for my phone number, Home Depot/Lowe’s ask phone, Stores ask for email
• Product Placements
• Celebrity endorsements
• False research
• Lobbying
• Anti-consumer behavior (Right-to-repair)

Data mining – You are being watched

• Advertisers need to know consumer buying habits, race, gender, address, phone, education level, income, religion, sexual orientation, marital status
  family size, recent births/deaths, car makes, pet information, favorites (food,music,books etc), friends
• Track and analyze consumer behavior
• Smart phone tracking: GPS data, user location, time when digital coupon redeemed, what type (20% or more discount only)
• Data sharing – Credit card company reduced credit limit for cardholders who frequented pawnshops, massage parlors,tire retread shops, marriage counselors, bail & bond payments, bars & nightclubs. (using 4 digit merchant category code)
• Predictive modeling

Issues for Consumers:

• Prevent comparison shopping example: Mattresses, A/c units
• You can’t tun off data collection, have no control where data is being sent
• Anti-consumer behavior (Right-to-repair)

Richard Feynman – The Uncertainty Of Knowledge
From The Pleasue of Finding Things Out, BBC Horizon 1981

If you expect science to give all the answers to the wonderful questions about what we are, where we are going, what the meaning of universe is and so on, then I think you could easily become disillusioned and then look for some mystic answers to these problems.

We are exploring, we are trying to find out as much as we can about the world. People say to me are you looking for the ultimate laws of Physics? No, I am not. I am just looking to find out more about the world. Then if it turns out that there is simple ultimate law that explains everything, so be it. That would be a very nice discovery. If it turns out that it is an onion with millions of layers and you are sick and tired of looking at the layers, then that’s the way it is. But whatever way it comes out, it’s nature and she’s going to come out the way she is. Therefore, when we go to investigate we shouldn’t pre-decide what it is we are trying to do except to find out more about it.

So altogether I can’t believe the special stories that have been made up about our relationship to the universe at large because they seem to be too local, too provincial. The earth, He came to the earth. One of the aspect of the god came to the earth, mind you. And look at what’s out there. How can it… It isn’t in proportion.

There’s also another thing. It has to do with how do you find out if something is true? And if you have all these theories of different religions and all different theories about the thing, then you begin to wonder. Once you start doubting, which I think, to me it is a very fundamental part of my soul is to doubt and to ask. When you doubt and ask, it gets little harder to believe.

I can live with doubt and uncertainty and not knowing. I think it’s much more interesting to live not knowing than have answers which might be wrong. I have approximate answers and possible beliefs and different degrees of certainty about different things, but I am absolutely not sure of anything and there are many things I don’t know anything about. But I don’t have to know an answer. I don’t feel frightened by not knowing things. By being lost in the mysterious universe without having any purpose, which is the way really is as far I am tell possibly. It doesn’t frighten me.

मायबोलीवरचा हा लेख वाचून जुन्या आठवणी जाग्या झाल्या. शाळेत असताना मी शॉर्ट वेव्ह रेडिओवर वेगवेगळी स्टेशन्स ऐकून मग त्यांना QSL card पाठवत असे आणि त्यांच्याकडून मग उत्तर येत असे, ती कार्ड जमा करत असे. QSL card म्हणजे एका पोस्टकार्डवर माहिती लिहायची कुठला कार्यक्रम कुठल्या frequency वर कधी ऐकला, हवामान कसे होते, रिसेप्शन कसे होते वगैरे. रेडिओ स्टेशनना त्यामुळे कळत असे की आपले श्रोते कुठे आहेत आणि रिसेप्शन कसे आहे. नेव्ही नगरमध्ये एक मित्र राहायचा जो मासिक छापायचा ज्यात वेगवेगळ्या रेडिओ स्टेशन्सच्या फ्रिक्वेंसी छापलेल्या असत, कफ परेड ला पारीख नावाचा मित्र होता त्याच्याकडे डिजिटल आकडे असलेला रेडिओ होता त्याच्यामुळे बरोबर ट्यूनिंग करता येत असे, पण प्रत्यक्ष ट्रान्समिशन कधी कधी जवळच्या फ्रिक्वेंसीवर मिळत असे, मग ते QSL card मध्ये लिहायचो. परदेशी पोस्टाचा खर्च परवडत नसे, त्यामुळे ते कार्ड भारतातच consulate मध्ये पाठवायचे, अशी मजा होती. त्यातूनच पुढे मग हॅम रेडिओची आवड निर्माण झाली.
असो, अवांतर झाले.

निव्वळ दीर्घायुष्य महत्त्वाचे नाही, निरोगीपण जास्त महत्त्वाचे आहे. त्यामुळे निरोगी असताना आयुष्य संपणे, जास्त आनंदाचे आहे. (माझ्यासाठी तरी). अगदी आज-उद्या आयुष्य संपले तरी हरकत नाही, मी तृप्त आहे.
Death will arrive later than I think, but certainly sooner than I desire.

तुम्ही आधीचे ३ भाग वाचले असतीलच. आता या भागात बघूया की मी काय उपाय करतो?

१. शक्य तितके सुरक्षित पासवर्ड (मुख्यतः लांबलचक आणि क्लिष्ट पासवर्ड) वापरतो.
२. वेगवेगळ्या साइटसाठी वेगवेगळे पासवर्ड वापरतो.
३. बर्‍याच ठिकाणी मी पूर्वी लॉगइन साधारण सारखाच वापरत असे. आता ते मी बंद केले आहे. लॉगइन सुद्धा वेगवेगळे असते, त्यात कधी कधी फक्त नंबर्स पण असतात. माझे नाव मी कधीच लॉगइन किंवा अकाउंटसाठी वापरत नाही. सर्व महत्त्वाच्या ठिकाणी 2 factor authentication वापरतो. शक्यतो Yubikey वापरतो कारण जर सर्व काही फोनवर अवलंबून असेल आणि फोन चोरीला गेला किंवा man in the middle attack किंवा Phone hijack/Account takeover चा प्रयत्न झाला तर मग कठीण आहे. (माझ्या बाबतीत असा प्रयत्न झाला होता.)
४. पासवर्ड सुरक्षित ठेवण्यासाठी KeePassXC हा पासवर्ड मॅनेजर वापरतो. याचे मुख्य कारण म्हणजे मुक्तस्रोत आहे. (free and open-source, encryption using industry standard 256-bit AES). दुसरे म्हणजे हे अ‍ॅप्लिकेशन विंडोज, मॅक ओएस, लिनक्स, अँड्रॉईडवर उपलब्ध आहे. सर्व पासवर्ड असलेला हा डेटाबेस मी क्लाउडमध्ये ठेवतो ज्यामुळे तो मला कुठूनही उघडता येतो. क्लाउड स्टोरेज साठी मी Mega.nz ची paid service वापरतो. माझे ऑटोमेटेड बॅकअप्स पण तिथे ठेवले जातात. ( बॅकअप्स साठी मी ३-२-१ स्ट्रॅटेजी वापरतो.) पूर्वी स्वतःच्या सर्व्हरवर Nextcloud वापरत असे, पण एकदा अपग्रेड करताना त्रास झाला होता आणि अपग्रेड होत न्हवते म्हणून आता Mega.nz चा पर्याय निवडला आहे.
५. लिनक्स ऑपरेटिंग सिस्टीम असलेला लॅपटॉप वापरतो. System76 चा वापरतो जे लिनक्स प्री-इंस्टॉल्ड करून विकतात. लॅपटॉपची हार्ड डिस्क पूर्णपणे एन्क्रिप्टेड आहे.
६. VPN वापरतो. त्यासाठी mullvad.net वापरतो कारण अकाउंट बनवण्यासाठी त्यांना कुठलीही माहिती द्यावी लागत नाही. पैसे भरण्यासाठी बिटकॉइन किंवा रोख रक्कम देऊन खरेदी केलेले गिफ्ट कार्ड वापरता येते. mullvad.net हे विंडोज, मॅक ओ-एस, लिनक्स, आयफोन, अँड्रॉईड वर उपलब्ध आहे.
आपण VPN वापरतो हे लपून रहात नाही, ते तुमच्या इंटरनेट प्रोव्हायडरला कळून येते, पण तुम्ही आंतरजालावर कुठल्या साईटवर जाता, काय-काय करता ते कळत नाही. कारण आपले पहिले कनेक्शन फक्त VPN सर्व्हरशी होते, फक्त त्याचा पत्ता त्यांना कळतो, पुढे काय केले ते समजत नाही. त्यामुळे जाहिराती दाखवण्यासाठी ते तुमची अचूक प्रोफाइल करू शकत नाहीत. ज्या साइटवर आपण जातो (उदा: मायबोली डॉट कॉम) त्यांना पण फक्त VPN सर्व्हरचाच पत्ता कळतो जो मी वरचेवर बदलतो (कधी स्विटझर्लँड, स्वीडन, जपान, सिंगापूर, बल्गेरिया, ब्राझील, माल्डोवा वगैरे). त्यामुळे ते पण माझी प्रोफाईल तयार करू शकत नाहीत आणि त्याला अनुरूप जाहिराती दाखवू शकत नाहीत. जाहिरातदारांचा गोंधळ होतो. तरीही ते generic जाहिराती दाखवू शकतातच.
७. जाहिराती पूर्ण दाबून टाकण्यासाठी मी फायरफॉक्स ब्राउजर वापरतो. पण मुख्य म्हणजे uBlock Origin हे अ‍ॅड-ऑन वापरून ज्यामुळे जाहिराती दिसत नाहीत. याव्यतिरिक्त मी पुढील अ‍ॅड-ऑन वापरतो: DuckDuckGo Privacy Essentials, Privacy badger, Ghostery – Privacy Ad Blocker, Adblock plus, HTTPS everywhere
८. फोनवर मी DuckDuckGo Privacy Browser किंवा फायरफॉक्स फोकस हा ब्राउजर वापरतो.
९. मी फेसबूक, व्हॉटसअ‍ॅप, ट्वीटर, रेडिट, लिंक्डइन, स्नॅपचॅट, टिकटॉक वगैरे सोशल मिडीया वापरत नाही.
१०. क्रेडिट फाइल जाहिरातींसाठी ब्लॉक्ड आहे. त्यामुळे मला नवीन क्रेडिटसाठी कधीच कचरा जाहिराती येत नाहीत.
११. इमेल स्पॅम न येण्यासाठी मी स्वतःचे डोमेन घेतले आहे. त्यासाठी आधी डोमेनचा पत्ता उपलब्ध आहे का? ते बघावे लागते आणि जर तो पत्ता उपलब्ध असेल तर तो डोमेन रजिस्ट्रारकडून बुक करावा लागतो. मी डोमेन रजिस्ट्रार Gandi.net वापरतो, पण माझ्या रिसर्च नुसार namecheap किंवा porkbun सुद्धा चांगले आहे. मी GoDaddy वापरत नाही किंवा त्याची शिफारस करणार नाही. माझ्याकडे अनेक डोमेन्स आहेत जी मी वेगवेगळ्या कारणांसाठी घेतली आहेत.
पत्ता बुक झाला की मग प्रत्यक्षात घर बांधावे लागते, म्हणजे वेबसाईट तयार करून ती कुठेतरी होस्ट करावी लागते आणि डोमेन रजिस्ट्रारला सांगावे लागते की प्रत्यक्षात साईट कुठे आहे (हे Nameserver सेटिंग्ज मार्फत सांगावे लागते). वेबसाईट होस्टिंग साठी मी रिसेलर अकाउंट घेतले आहे, ज्यामुळे मला अगणित वेबसाईट किंवा सब-डोमेन्सचे होस्टिंग करता येते.
प्रत्येकासाठी मेग मी वेगळा इमेल पत्ता तयार करतो. उदा: amazon@mydomain डॉट कॉम किंवा hdfc@mydomain डॉट कॉम etc. हे खरे इमेल्स माहीत, फक्त फॉरवर्डर आहेत जे खरी इमेल तुमच्या खर्‍या इमेलवर जातात. म्हणजे amazon@mydomain डॉट कॉम ची इमेल hello@mydomain वर मिळते, icicibank@mydomain डॉट कॉम ची इमेल पण hello@mydomain वर मिळते वगैरे.
जर मला कधीही स्पॅम इमेल आली तर मी बघतो की कुठल्या इमेलवर ती मला पाठवली होती? जर असे दिसले की icicibank@mydomain डॉट कॉम वर स्पॅम इमेल आली तर मी लगेच तो फॉरवर्डर बंद करून टाकतो किंवा त्या पत्त्यावरील इमेल आपोआप डिलीट होतील असा बदल करतो. याचा फायदा असा की मला जवळजवळ शून्य स्पॅम इमेल येतात. अगदी खर्‍याखुर्‍या इमेल साठी मी mailfence.com ची paid service वापरतो.
१२. मी घरचा फोन कधीच उचलत नाही. तो स्पॅमसाठी राखीव आहे.
१३. जे माझ्या काँटॅक्ट लिस्ट मध्ये नाहीत त्यांचे फोन थेट व्हॉइसमेलमध्ये जातात. जर निरोप ठेवला नसेल तर मी उलट कॉल करत नाही.
१४. पब्लिक रेकॉर्डमध्ये माझा P.O.Box वापरलेला आहे. मला नुकताच P.O.Box चा तोटा कळला आहे, त्यामुळे आता PMB चा विचार चालू आहे.
१५. सेलफोन प्रोव्हायडरकडून प्रायव्हसी मिळवायचा उपाय मला अजून सापडलेला नाही.
१६. क्रिप्टोकरन्सी अजून तरी वापरली नाही, पण किमान पैसे पाठवता येण्यासाठी तरी वापरायचा विचार चालू आहे.

लक्षात असू द्या की हे उपद्व्याप फक्त जाहिरातदारांपासून वाचण्यासाठी आणि हॅकर्सपासून संरक्षण मिळवण्यासाठी आहेत. म्हणजे बाहेर जाताना घराला चांगले कुलूप लावण्यासारखे आहे. अश्या वेळी चोर जास्त वेळ वाया घालवत नाही, तो दुसरीकडे सरकतो. ज्यांना आनंदाने जाहिराती बघायच्या आहेत, त्यांना स्वतःची खाजगी माहिती सुखाने देऊ दे आणि आपल्याला नेमके तेच करायचे आहे. सर्वात शेवटी, गव्हर्न्मेंटपासून तुम्ही लपून राहू शकत नाही कारण त्यांच्याकडे अफाट रिसोर्सेस आहेत.

It is not the most intellectual of the species that survives; it is not the strongest that survives; but the species that survives is the one that is able best to adapt and adjust to the changing environment in which it finds itself.

“The bamboo that bends is stronger than the oak that resists.” – Japanese Proverb